Risico-inventarisatie uitgebreid met module kalverhouderij

Met een risico-inventarisatie en -evaluatie (RIE) maken ondernemers het werken op hun bedrijf veiliger waardoor het risico op ongelukken of fouten kleiner wordt. Dat een RIE verplicht is voor de meeste kalverhouders, is bij slechts weinigen bekend. Cruciaal hierbij is of er een gezagsverhouding is tussen personen die meewerken op het bedrijf en de eigenaar van het bedrijf (maatschap, vof, bv, etc.). Als er sprake is van een gezagsverhouding, is een RIE verplicht.
Volgens Desiree Francke van Stigas is er sprake van een gezagsverhouding als personen meewerken op het bedrijf maar deze personen niet hoofdverantwoordelijk zijn voor de bedrijfsvoering. De meeste kalverhouders maken gebruik van inhuurkrachten op piekmomenten. Bijvoorbeeld tijdens de opstartfase, het bloedtappen of het verplaatsen van kalveren. Deze personen vallen onder het gezag van de kalverhouder. Het opstellen van een RIE is dan verplicht. Ook stagiairs en familieleden die meehelpen, vallen onder het gezag van de kalverhouder.

Aangenomen werk
Ook bij aangenomen werk kan er een gezagsverhouding aanwezig zijn, stelt Francke. Alleen wanneer het ingehuurde bedrijf zelf (grotendeels) invulling kan geven aan de wijze van uitvoering, is er geen sprake van een gezagsverhouding. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de inhuur van een loonwerker die oogstwerkzaamheden uitvoert met eigen materieel of het leggen van zonnepanelen door een gespecialiseerd bedrijf. Bij twijfel kunnen kalverhouders terecht bij Stigas. Deze organisatie is gespecialiseerd in veiligheid en de duurzame inzet van werknemers in de agrarische sector. Zij ondersteunt bedrijven en werknemers bij het verbeteren van de arbeidsomstandigheden.
Meer ingewikkelde situaties doen zich voor bij de werkzaamheden van een dierenarts of SKV-controleur. De dierenarts werkt in de meeste gevallen onder gezag van een kalverhouder. De kalverhouder belt immers de dierenarts en wijst in veel gevallen aan welk dier of koppel behandeld moet worden. Anders ligt dat bij de monstername van de SKV-controleur. Die voert namelijk zelfstandig werkzaamheden uit en bepaalt zelf welke dieren hij bemonstert. Als de controleur een trap krijgt van een kalf, valt dit niet onder de Arbowet en zal de Arbeidsinspectie hier verder niets mee doen. Wel geldt hierbij de standaard aansprakelijkheid van de eigenaar van de boerderij en/of eigenaar van de dieren.

Laden en lossen risicofactor
Voor ieder bedrijf waarbij er veertig uur of meer werk uitgevoerd wordt door derden (onder gezag van de kalverhouder) moet een standaard RIE uitgevoerd worden. Bij twee parttimers, die beide in de opstartfase 24 uur per week meewerken, wordt de grens van veertig uur al direct overschreden. Wordt er minder dan 40 uur gewerkt, is een verkorte vragenlijst via www.rie.nl ook mogelijk, echter is deze niet gericht op de werkzaamheden in de kalverhouderij. De branche-RIE van Stigas is samen met LTO, FNV en CNV opgesteld en gaat wel in op deze specifieke risico’s. 
De vragenlijsten in de RIE zijn vooral bedoeld om het bewustzijn op bepaalde risico’s te vergroten en zo nodig zaken aan te passen om de kans op ongevallen te verminderen. Grootste risicofactor in de kalverhouderij is het laden en lossen van kalveren. Dit onderdeel krijgt in de RIE dan ook veel aandacht.

Les het volledige artikel in vakblad De Kalverhouder die zaterdag 12 april 2025 is verschenen.