Gevolgen blauwtong op kalverbedrijven sterk verergerd 

Kalveren die niet willen drinken. Kalveren die zelfs na veel individuele zorg niet weten waar ze de melk moeten halen en geen routine krijgen in de belangrijkste activiteit om überhaupt in leven te blijven. De hier geschetste situatie is het meest uitgesproken voorbeeld van wat er op kalverbedrijven momenteel speelt. De ‘domme’ dieren drijven kalverhouders en dierenartsen tot wanhoop omdat geen enkele zorg soelaas biedt. Dierenkliniek Den Ham heeft Royal GD sectie laten uitvoeren op enkele van zulke kalveren. Wat blijkt: de grote hersenen ontbreken in sommige gevallen volledig! De kleine hersenen en hersenstam zijn wel goed aangelegd.

Dom en slungelig
Dierenarts Hans Mensinga van de betreffende dierenkliniek ziet dagelijks kalveren met deze verschijnselen. Het lijkt volgens hem of dieren min of meer blind zijn. Ze ogen dom, slungelig met ongecoördineerde bewegingen. De afwijkingen aan de hersenen die uit sectie naar voren komen, zijn eerder ook beschreven bij de blauwtonguitbraak in 2006 en 2007. Toen ging het om het virus type 8 (BTV8), de huidige variant die rondwaart in West-Europa is van het type 3 (BTV-3).
Het lijkt dat een infectie in een bepaald stadium van de dracht dit type afwijkingen kan veroorzaken. Kalveren die de afgelopen twee maanden op de kalverbedrijven zijn gearriveerd, zijn ‘verwekt’ tussen half mei en half juli 2024. De hersenaanleg van een kalf gebeurt in de baarmoeder vanaf de derde tot en met de achtste week. Deze kalveren zijn dus naar alle waarschijnlijkheid via de moederkoe besmet geraakt tijdens de zomer in het begin van de dracht. De prognose van de kalveren is wisselend, maar de meeste zullen de eindstreep helaas niet halen, voorspelt Mensinga.

Drie fases
Dierenarts Koen D’Hoe van DAP Thewi, herkent de verschijnselen ook. Gevraagd naar een beschrijving van de gezondheid van kalveren sinds de grootschalige uitbraak na mei 2024, maakt hij onderscheid in drie fases. In de zomer van 2024 waren er klinisch zieke dieren op de bedrijven. Kalveren hadden een besmetting opgelopen, hadden koorts en pijn bij het drinken vanwege ontstekingen in de bek. In het najaar ging dit over in vagere symptomen bij kalveren die twee á drie weken op het kalverbedrijf aanwezig waren: strammigheid en stijfheid en enkele kalveren met nerveuze verschijnselen waren zichtbaar waarbij de kans op uitval toenam.
Vanaf het begin van dit jaar is de sector in de derde fase beland, merkt D’Hoe. Bij kalveren die dit jaar geboren zijn, komt hersenschade veelvuldig voor met verschijnselen als stereotypisch gedrag, dringen, overmatig likken, een afwijkende gang en blindheid. Hij schat dat 1 tot (in de ergste gevallen) 4 procent van de dieren ernstige schade heeft. De symptomen lijken op hersenvliesontsteking, maar dat is het niet. Door de aangetaste of ontbrekende grote hersenen vertonen de dieren abnormaal gedrag zoals voortdurend op stangen bijten, tegen andere kalveren botsen en spontaan tegen een hek duwen. Behandeling van dieren is niet mogelijk. Met aandacht, aandacht, aandacht – vooral na loslaten in de nieuwe omgeving - zijn de minst slechte gevallen er doorheen te trekken. Het merendeel zal achteruitgaan in conditie waarna euthanasie de enige oplossing is om het dier uit zijn lijden te verlossen.

Zorgen om sectordoelen
Frank Mandersloot, vicevoorzitter VVK, maakt zich zorgen om het behalen van de sectordoelen nu de blauwtonguitbraken op melkveebedrijven stevige sporen nalaten op kalverbedrijven. "Ook op mijn bedrijf zie ik slome, domme kalveren die niet eten en drinken en dusdanig terugvallen dat euthanasie de enige optie is." Mandersloot hoort dezelfde problemen bij collega’s waarbij hij merkt dat de uitval op dit moment flink verhoogd is. Koen D’Hoe onderschrijft dit. Naast domme kalveren is volgens de dierenarts van DAP Thewi ook het lichaamsgewicht van de kalveren bij aankomst gemiddeld genomen lager. D’Hoe: “Dit heeft gevolgen voor de weerstand waardoor kalveren gevoeliger zijn voor infecties en er meer antibiotica en ondersteunende diergeneesmiddelen nodig zijn.”
Het vaccineren van melkkoeien is volgens Mensinga en D'Hoe de enige manier om de blauwtongproblemen op kalverbedrijven te tackelen. D’Hoe: “We moeten melkveehouders met klem vragen hun dieren te vaccineren. En vergeet ook het vleesvee niet. Op kalverbedrijven die veel instroom hebben van vleesveebedrijven lijken de symptomen en uitval zelfs ernstiger. Als totale rundveesector moeten we dit probleem aanpakken.”