Kleine groep verantwoordelijk voor piekbelasting op Natura-2000

Het onderzoeksplatform analyseerde de gegevens van ruim negentienduizend veehouderijen. Vanwege hun ligging is de druk van sommige veehouderijen op natuurgebieden extreem groot. Zo veroorzaakt volgens Investico één kalkoenboer op de Veluwe meer stikstofdepositie dan alle Nederlandse automobilisten samen besparen met de verlaging van de maximumsnelheid tot 100 km/uur. Veehouders die door de journalisten van het platform zijn benaderd weten overigens zelf vaak niet dat ze tot de piekbelasters behoren.

Sinds 2002 is het niet meer toegestaan om een intensieve veestal op minder dan 250 meter van een beschermd natuurgebied te bouwen. Vanuit het verleden bevinden zich echter honderden veebedrijven binnen die kritieke zone, 25 daarvan behoren tot de 10 procent grootste uitstoters van ammoniak in Nederland, stelt Investico. Het platform verwijst naar de aanbevelingen van de commissie Remkes, die in september vorig jaar het sluiten van agrarische piekbelasters als een van de eerste oplossingen noemde.

Investico geeft aan dat het sluiten van vervuilende veehouderijen noodzakelijke ruimte kan bieden voor de bouw, die dichtbij natuurgebieden nog steeds stil ligt. LTO Nederland laat weten dat het reduceren van stikstofemissies van zogenaamde ‘piekbelasters’ lokaal ruimte kan scheppen, maar biedt geen perspectief aan bijvoorbeeld een woningbouwproject aan de andere kant van het land of provincie.

LTO vindt dat goed overleg met veehouders over hun keuzes (innoveren, verplaatsen of stoppen) en op basis van vrijwilligheid een stuk effectiever is en sneller werkt. "Opkoop van individuele bedrijven, ook piekbelasters, heeft maar een beperkte impact op de totale stikstofdepositie. Onteigeningsprocedures duren jaren. Reductie door middel van innovatie is vele malen kosteneffectiever."

Verder constateert LTO dat veehouders vaak al generaties op een bepaalde plek zitten – vér voor aanwijzing van het Natura2000-gebied. "Ze ondernemen volledig legaal en leveren bovendien een waardevolle bijdrage aan het platteland rondom natuurgebieden. Een koe in de wei misstaat niet naast de hei, bijvoorbeeld. Iedere andere aanpak dan een op basis van vrijwilligheid zou de geloofwaardigheid en betrouwbaarheid van de overheid tegenover haar burgers volstrekt tenietdoen."

Onderzoeksjournalist Geestje Rotgers vindt dat dit typisch zo'n onderzoek is waarbij de keuzes die je maakt, de uitkomsten van je onderzoek bepalen. "Investico kiest ervoor om boerenbedrijven te gaan saneren. En kijkt dan hoeveel boeren het veld moeten ruimen om andere projecten mogelijk te maken. De journalisten hadden natuurlijk ook de keuze kunnen maken om een biomassaverbrander te saneren. In dat geval was het verwijderen van één centrale genoeg geweest om heel bouwend Nederland te voorzien van stikstof." Waarom heeft Investico deze optie niet doorgerekend?

Het onderzoeksplatform Investico bestaat sinds 2014 en heeft vanaf de start De Groene Amsterdammer, FD en Trouw als vaste mediapartners. Later zijn onder andere Argos en Nieuwsuur aangesloten. De redacteuren werken op freelance en projectbasis.