Brussel wil regeldruk en controles verminderen

Landbouwers in de EU kampen al jaren met complexe administratieve verplichtingen die niet in verhouding staan tot hun dagelijkse praktijk. Nu belooft de commissie actie, met versoepelingen die volgens de plannen niet alleen de boeren, maar ook de nationale overheden tijd en geld moeten besparen.

Meer ruimte voor kleine boeren
Een van de belangrijkste voorstellen is een verhoging van de forfaitaire betalingslimiet voor kleine boeren, van 1.250 naar 2.500 euro. Door deze jaarlijkse vaste, vereenvoudigde subsidie kan de groep kleine boeren vrijgesteld worden van een aantal milieuregels. Dat is al langer een wens voor deze doelgroep. Ook zouden zij eenvoudiger toegang moeten krijgen tot vergoedingen voor milieuvriendelijke praktijken. Daarnaast komt er een nieuwe financieringsoptie waarmee kleine landbouwbedrijven tot 50.000 euro kunnen ontvangen als vast bedrag om hun bedrijf uit te breiden of te moderniseren.

Minder regels, meer technologie
Opvallend is ook de versoepeling van de milieueisen: gecertificeerde biologische bedrijven worden automatisch geacht aan bepaalde voorwaarden te voldoen, en boeren kunnen aanspraak maken op vergoedingen voor de bescherming van veen- en wetlands. Fysieke controles op de boerderijen worden teruggebracht tot maximaal één per jaar, mede dankzij technologische monitoring via satellieten. Het voorstel introduceert ook nieuwe instrumenten voor crisisbeheer. Boeren die getroffen worden door natuurrampen of dierziekten kunnen rekenen op snellere en flexibeler inzetbare steun. Voor de lidstaten komt er meer ruimte om hun strategische landbouwplannen aan te passen zonder dat daarvoor telkens expliciete goedkeuring uit Brussel nodig is.

Digitale vereenvoudiging als speerpunt
De commissie wil ook versneld inzetten op digitalisering. EU-landen worden aangemoedigd om digitale systemen te ontwikkelen waarin boeren hun gegevens slechts één keer hoeven in te voeren. Deze 'éénloketbenadering' moet tijd en kosten besparen, al is de praktische uitvoerbaarheid ervan nog onzeker. Voor Nederland is het verder van belang dat de definitie van permanent grasland verlengd wordt van vijf naar zeven jaar niet geploegd. Onder de oude eis waren veel boeren genoodzaakt om hun grasland vroegtijdig te ploegen, ook als dit niet de planning was van het bouwplan. Door de verlenging naar zeven jaar krijgen boeren meer flexibiliteit in hun bouwplan en wordt het aantrekkelijker om grasland langer dan vijf jaar niet te ploegen zonder aanvullende eisen. 

Voorkomen dat het alleen op papiereneffect
Het vereenvoudigingspakket is een vervolg op eerdere toezeggingen uit 2024 na kritiek van zowel boerenorganisaties als nationale overheden. De huidige voorstellen zijn een vervolgstap op dat traject en moeten aantonen dat het geen loze beloftes waren. Daarnaast heeft de commissie in 2025 haar visie op de toekomst van landbouw en voeding gepubliceerd. Daaruit blijkt dat het huidige landbouwbeleid te log en te technisch is geworden. De administratieve last werd als rem op innovatie en duurzaamheid gezien.

Aanvullend pakket later dit jaar
LTO-voorzitter Ger Koopmans ziet de huidige maatregelen als een eerste stap, waarmee de Eurocommissaris Hansen laat zien dat zijn voornemens niet alleen bij mooie woorden blijven. Het blijft volgens de boerenvoorman wel van belang om het beleid fundamenteel te herzien bij het opstellen van het nieuwe GLB voor de periode 2028 – 2034. "Het is cruciaal dat daarbij niet alleen naar landbouwmaatregelen wordt gekeken, maar dat ook andere Eurocommissarissen – zoals Jessika Roswall van DG Milieu – meewerken aan beter beleid voor onze Europese voedselproducenten.”
Later dit jaar volgt er nog een aanvullend pakket maatregelen vanuit de EU dat ook andere sectoren binnen de landbouw en agrovoeding moet ontlasten. Toch blijft de vraag of deze voorstellen voldoende zijn om de onvrede in de landbouwsector – die de afgelopen jaren steeds vaker tot protesten leidde – weg te nemen. Zonder snelle en duidelijke uitvoering dreigt het pakket vooral op papier effect te sorteren.