Raadzaam om standaard maiskuil te onderzoeken

Mycotoxinen. Weinig kalverhouders kennen deze gifstoffen terwijl steeds meer onderzoeken aantonen dat ze in voeders aanwezig zijn. De wereldvoedselorganisatie FAO schat dat 25 procent van alle voedselproducten in de wereld mycotoxinen bevatten. Grofweg zijn er twee soorten mycotoxinen (zie kader): mycotoxinen die zich op het land of op de plant bevinden én mycotoxinen die ontstaan tijdens de opslag van voer. Dit laatste heeft vooral te maken met het management zoals bij maiskuil: hoe wordt het pasingekuilde voer verdicht, hoe snel vindt de conservering plaats, wat is de voersnelheid en hoe gebeurt het uitkuilen van het voer?

Maar juist de eerste categorie (mycotoxinen op het land en op de plant) verdient aandacht. Deze kunnen volgens dierenarts Koen D’Hoe in de maiskuil en granen aanwezig zijn terwijl ze visueel op geen enkele manier waar te nemen zijn Een overdaad aan mycotoxinen in het voer zorgt voor vage symptomen bij kalveren zoals groeiderving, verlaagde weerstand en meer achterblijvers. D’Hoe: “Lagere daggroei van 10 tot 25gram valt niet zo zeer meteen op, maar zorgt wel voor een flinke kostenpost.” De kalverdierenarts van DAP Thewi vindt dat maiskuilen standaard onderzocht moeten worden op mycotoxinen.

Anne-Harm Algra, is eigenaar van Altant Animal Health, een bedrijf dat zich onder andere richt op het binden en deactiveren van mycotoxinen in veevoer. Algra wijst naar het veranderende klimaat: “Door de warme zomers – en met tijden hevige regenval - kunnen schimmels zich zeer goed ontwikkelen. Via hun stofwisseling produceren ze mycotoxinen die giftig kunnen zijn voor mens en dier.” Ook D’Hoe signaleert het klimaat als mogelijke oorzaak van de verhoogde aanwezigheid, maar hij denkt daarnaast aan de continuteelt van mais. De gifstoffen breken niet af en hopen zich op binnen een perceel. “Bovendien zijn er gevoelige percelen waar voor de eerste keer mais geteeld wordt en na inkuilen blijkt dat veel mycotoxinen aanwezig zijn.”

Een goed onderzoek naar mycotoxinen in ingekuilde mais kost ongeveer 250 euro. Uitsluiten van de aanwezigheid van deze gifstoffen is belangrijk, vindt D’Hoe. Zeker op bedrijven waar vage klachten zijn. “Als je niet meet, heb je het ook niet in beeld, terwijl het wel een grote invloed op je technisch resultaat kan hebben.” Algra wijst er op dat het voeronderzoek in de kuil goed moet plaatsvinden en dat de analyse op meerdere gifstoffen moet gebeuren, zowel die op het land aanwezig zijn als de tijdens de opslag ontstaan. “Er zijn vierhonderd verschillende mycotoxinen. Tijdens de opslag kunnen ze ook nog eens pleksgewijs optreden. Dat vraagt om een goede monstername.”

Als de gifstoffen eenmaal aanwezig zijn, kunnen er preparaten aan het rantsoen toegevoegd worden die de mycotoxinen binden of inactiveren. Mycotoxinebinders kunnen natuurlijke producten zijn zoals kleimineralen en houtskool. Bij hoge aandelen gifstoffen in de maiskuil red je het daar niet mee, stelt D’Hoe. Dan zijn ook aanvullende preparaten nodig zoals een deactivator en stoffen die de pensflora stimuleren. De uitdaging is volgens de dierenarts om het kaf van het koren te scheiden in de aanbieders van deze producten, want niet alle leveranciers kunnen problemen met mycotoxinen adequaat tackelen: “Bij echte problemen moet je werken met mengpreparaten die het probleem breed aanpakken.”

Kosten voor zo’n breedspectrumpreparaat liggen ongeveer op 7 tot 10 euro per kalf over een hele afmestronde. Rosékalveren moeten in dit geval – met de huidige vleesprijzen - 2 kilo extra groeien om de kosten te compenseren. Bij blanke kalveren ligt het omslagpunt met de huidige vleesprijzen op 1,5 kilo per kalf. Het lastige blijft volgens D’Hoe om de relatie te leggen tussen de klachten en groeiverbetering na toediening van de preparaten.

Lees het volledige artikel in vakblad De Kalverhouder dat zaterdag 8 oktober 2022 verschijnt.