' Ontwikkeling innovatieve stallen stagneert'

Met name de stallen die ontwikkeld worden via de Subsidieregeling brongerichte verduurzaming stal- en managementmaatregelen (Sbv) lopen vertraging op of gaan helemaal niet gebouwd worden, verwacht hij. Deze subsidieregeling is in 2020 door het ministerie van LNV in het leven geroepen en is sindsdien drie keer opengesteld (2020, 2021, 2022). Een tiental kalverbedrijven hebben ondertussen een goedgekeurde aanvraag in hun bezit. Inclusief de andere veesectoren zijn er ongeveer vijftig aanvragen goedgekeurd.

Deze regeling is bedoeld voor innovatieve stalsystemen waarbij emissies (ammoniak, methaan, geur en fijn stof) integraal bij de bron aangepakt worden. Ze kunnen een belangrijke bijdrage leveren bij het oplossen van het stikstofprobleem en zorgen voor een forse vermindering van broeikasgassen, geur en fijnstof zodat het klimaat, de leefomgeving en de volksgezondheid verbeteren. Het ministerie van LNV heeft 172 miljoen euro uitgetrokken voor deze subsidieregeling.

Voor overheid, veehouders en de landbouwperiferie is er veel aan gelegen om stalinnovaties te laten slagen zodat de veehouderij bij kan dragen aan een duurzame toekomst van Nederland. Echter, de innovatie stokt op dit moment, constateert Van den Hengel. Veehouders hebben te maken met enorme prijsstijgingen van de bouwkosten. Als gevolg van de coronapandemie en de logistieke problemen die daarop volgden, zijn in 2021 de prijzen voor grondstoffen en bouwmaterialen met gemiddeld 20 procent gestegen. Na de invasie van Rusland in Oekraïne zijn prijzen nogmaals met 20 tot 25 procent gestegen. De huidige onzekerheid in de markt zorgt er volgens hem voor dat veel leveranciers zelfs geen offertes afgeven en prijzen pas vastleggen op het moment dat bouwmaterialen daadwerkelijk geleverd kunnen worden.

Voor betrokken veehouders is deze situatie frustrerend: "Offertes opgenomen in de subsidieaanvragen dekken bij lange na niet meer de investeringen die nodig zijn om deze innovatieve stallen te bouwen." Veel van deze veehouders hebben ook te maken met vergunningsprocedures die door gebrek aan tijd en menskracht bij gemeenten veel te lang blijven liggen. Daarnaast is het überhaupt lastig om een innovatieve stal vergund te krijgen omdat gemeenten en Omgevingsdiensten niet uit de voeten kunnen met deze stalsystemen waarvoor nog geen Rav-erkenning beschikbaar is. Van den Hengel: "Een groot deel van de aanvragers uit de eerste openstelling in 2020 en tweede openstelling in 2021 wacht daarom nog steeds op een passende vergunning voordat ze kunnen starten met de bouw van hun innovatieve stal."

Conclusie is volgens Van den Hengel dat veehouders buiten hun schuld te maken krijgen met langere doorlooptijden van hun bouwprojecten en fors hogere investeringskosten, terwijl het subsidiebedrag niet meestijgt. Veehouders geven aan de bouw van hun innovatieve stal uit te willen stellen of af te willen blazen. Van den Hengel vindt dat begrijpelijk maar ook jammer omdat het kabinet juist een versnelling nastreeft van de stikstof- en klimaatambities. Hij roept daarom LNV-minister Staghouwer op de toegekende subsidiebedragen te indexeren overeenkomstig de prijsstijgingen van de bouw- en installatiekosten. "Extra financiële steun is hard nodig om vaart te houden in de innovatie van brongerichte veestallen."